Uzmanlar uyarıyor: Elektrik tasarruf cihazlarına dikkat!

Yüzde 25'e kadar tasarruf sağladığı vaadiyle değişen fiyatlarla satılan ev tipi elektrik tasarruf cihazlarının faturaları düşürmediği belirtiliyor.

Bu cihazlar ile ilgili Sakarya Üniversitesinden Mart 2012'de şöyle bir açıklama yapılmıştı

Sakarya Üniversitesi (SAÜ) Mühendislik Fakültesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayhan Özdemir, son günlerde görsel ve yazılı medyada tasarruf cihazı adı altında sıkça reklamları yer alan cihazlar konusunda tüketicileri uyardı. Piyasada gerçekten enerji tasarrufu ve geri enerji kazanımı sağlayan cihazların bulunduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Özdemir, "Fakat piyasada hiçbir işe yaramayan, amacı sadece ticari kazanç olan ve tüketicileri kandıran birçok cihaz bulunuyor. Yerel, bölgesel televizyonlarda, gazetelerde ve internette gördüğümüz, özellikle ev ve küçük işyeri abonelerine yönelik sunulan cihazların çoğu kandırmaca." diye konuştu.

Tasarruf yaptığı iddia edilen ve piyasalarda karşılaşılan aldatmaca cihazların kendi içinde farklı iki türüne rastlandığını ifade eden Doç. Özdemir şunları kaydetti: "Birinci tür enerji tasarrufu yaptığı iddia edilen cihazlar ev ve iş yeri abonelerinde bir fazlı aktif enerji sayaç çıkışına bağlanmaktadır. Bağlanan bu cihaz teknik tabir ile bir gerilim kıyıcı olarak çalışmakta ve iç tesisat gerilimini 200 Volt ile 210 Volt gibi belki de daha düşük değerlere düşürmektedir. Voltaj düştüğü için tüketicinin çekmiş olduğu güç de doğal olarak düşmektedir. Sonuç olarak aktif enerji sayacı az yazmaktadır. Ancak bu istenen bir durum değildir. Tüm ev ve işyerlerinde kullanılan bir fazlı elektrikli cihazlar giriş gerilimleri 220 Volt efektif değer için üretilirler (Türkiye için). Gerilim düşmesi, istenen bir durum olmayıp, cihazlarda arızalanma dâhil olmak üzere beklenmeyen sonuçlara neden olmaktadır."

EVDEKİ CİHAZLARI BOZUYOR

Sakarya Üniversitesi (SAÜ) Mühendislik Fakültesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayhan Özdemir, normal şartlar altında, sırf gerilim düşüklüklerini ve oynamalarını düzeltmek için regülatörler geliştirilmekte, üretilmekte, ev ve iş yerlerinde kullanılmakta olduğunu belirterek, "Oysa ki bu enerji tasarrufu yaptığı iddia edilen cihazlar abone gerişindeki hem gerilimi düşürmekte hem de gerilimi düşürmek için kullandıkları teknik ve teknoloji nedeni ile cihazlara zarar verebilecek harmonik üretmektedirler. Kısaca tasarruf değil belli bir kalitede üretilmek zorunda olan ve üretilen elektriğin kalitesini bozmaktadırlar. Ancak kullanıcı olayın teknik olarak arka dünyasını bilmediğinden oynanan bu aldatmacayı enerji tasarrufu zannetmektedir." uyarısında bulundu.

İkinci tür enerji tasarrufu yaptığı iddia edilen cihazların ise ev ve iş yeri abonelerinde bir fazlı prizlere takıldığını hatırlatan Özdemir şu bilgileri verdi: "Rastlamış olduğumuz bölgesel TV reklamlarında, tasarruf yaptığı iddia edilen cihaz, prize takılmadan önce ve sonrası için bir ampermetre ile tüketicinin çekmiş olduğu akım değerinin düştüğü gösterilmektedir. Deneysel olarak gösterilen ölçü aletindeki akım değerinin düşmesinin kullanıcı için bir enerji tasarrufu olduğu iddia edilmektedir. Bu iddia, kullanıcı açısından tam bir aldatma ve bir kandırmacadır. Teknik detaya girmeden kısaca ifade etmek gerekir ise prize takılan bu cihaz ölçü aletinin göstermiş olduğu görünür akımı (akımın reaktif bileşeni azaldığından) düşürür. Ancak aktif akım bileşenine herhangi bir etkisi söz konusu değildir, olması da mümkün değildir. Bir faz ev ve işyerlerindeki enerji sayaçları zaten aktif enerji sayaçlarıdır ve enerjiyi çekilen aktif akıma göre sayarlar. Kullanıcı zaten sadece KWh (kilowatt saat) aktif enerji bedeli ödemektedir. Enerji tasarrufu yaptığı iddia edilen cihazların prize takılması ile akımın reaktif bileşeninin azalması ev ve işyeri abonelerinde aktif enerji sayacının yazacağı enerjiyi etkilemezler, fatura bedelinde de bir azalma söz konusu da değildir. Bir faz ev ve işyeri abonelerinden çekmiş oldukları reaktif enerji bedeli zaten alınmamaktadır."

Her iki cihaz türünün elektrik abonelerinin aktif enerji faturalarında standart enerji kalitesine göre hiçbir tasarruf yapmadığını, sadece ticari birer aldatmaca olduğunun altını çizen Özdemir, ev aboneleri için elektrikten tasarruf etmenin, elektrik enerjisini doğru ve akıllı kullanmakla mümkün olduğunu vurguladı. Doç. Dr. Özdemir tüketicilere şu tavsiyelerde bulundu: "Cihazlarınızı kullanmadığınız zaman fişten çekin. Evde kapattığınızı düşündüğünüz ama fişini çekmediğiniz cihazlar ister istemez çok da küçük olsa güç çekiyor. Her elektronik cihaz muhakkak kullanmasanız dahi prize bağlıysa kendi içinde çok da küçük olsa bir güç çeker. Evlerde kullanılan elektriğin en büyük kısmı elektrikli ev aletleri tarafından tüketiliyor. Bu nedenle bu aletleri satın alırken en az enerji tüketenleri tercih etmeliyiz. Elektrikli cihazların üzerinde yer alan A, B, C, D, E, F, G harfleriyle ifade edilen enerji etiketleri cihazın yıllık tüketimi bazındaki verimliliğini ifade eder. Bu sınıflamada A sınıfı cihazları satın almak elektrik enerjisinden tasarruf yapmamızı sağlayacaktır."

Evlerde kullanılan elektriğin bir kısmının ise aydınlatmada kullanıldığını hatırlatan Özdemir, "Kullanmadığınız lambaları söndürmek, akkor lambalar yerine tasarruflu florasan lambalar kullanmak elektrik tasarrufu sağlayacaktır. Akıllı aktif enerji sayacı kullanılmalı ve gece tarifesi olan 22.00- 06.00 saatleri arasında elektrik enerji fiyatı en ucuz olduğu için bu zaman diliminde tüketim tercih edilmelidir. Gece tarifesine denk gelen zaman aralıklarında ütü, çamaşır ve bulaşık makinesi gibi yaygın ve sık kullanılan ev aletlerini çalıştırmamız halinde enerji için ödeyeceğimiz fatura bedeli azalacaktır." şeklinde konuştu.

Enerji tasarrufu konusunda ciddi firmalar ve ürünler olduğunun da altını çizen Özdemir, sözlerini şöyle tamamladı: "Enerji tasarrufu ve geri enerji kazanımı sağlayabilen cihaz üretimi yapan firmalar ve ürünler mevcuttur. Bu ciddi firmalar ve ürünler tüketiciyi aldatmaya yönelik olarak yapılmış olan sahte enerji tasarruf cihaz ve üreticilerinden ayrı tutulmalıdır. Ciddi enerji tasarruf cihazları, münferit olarak tüketici yük girişine bağlanır ve çalışma profili veya yüklenme durumuna bağlı olarak tüketici girişinde enerji akışını kontrol eder. Hatta bazı çalışma durumlarına göre geri enerji kazanımı dahi sağlayabilen bir faz ve üç faz enerji tasarruf cihazları mevcuttur. Bu konuda teorik ve teknolojik Ar-Ge çalışmaları sürmektedir. Günümüzde birçok cihaz optimum enerji ve geri kazanım sağlayabilme özelliği ile donatılmaktadır."

Bu açıklamadan sonra son günlerde bu cihazlar tekrar gündeme gelince Sakarya Üniversitesinden geçtiğimiz hafta bir açıklama daha geldi

Sakarya Üniversitesi (SAÜ) Mühendislik Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölüm Başkan Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Cenk Yavuz, evlerde enerji tasarrufu yaptığı iddia edilen cihazların elektrik faturasına katkı sağlamadığını savundu.

Yavuz, evlerdeki sayaçların ''monofaz'' tipi olduğunu ve aktif tüketimi ölçtüğünü belirterek, tasarruf sağladığı belirtilen cihazların ise reaktif tüketimi düşürdüğünü, reaktif tüketimin faturalandırılmadığını anlattı.

''Evlerdeki çamaşır ve bulaşık makinesi, televizyon, hoparlör gibi cihazlarda sanayi tesislerine göre reaktif güç daha az kullanılıyor'' diyen Yavuz, şöyle devam etti:''O nedenle elektrik dağıtım şirketi, bizden reaktif gücün karşılığı olan fatura bedelini istemiyor. Reaktif güç, bizim ödediğimiz faturalarda isterse sıfıra insin, çektiğimiz aktif gücün bedelini ödüyoruz. Bu cihazlar, bizim faturada ödediğimiz aktif gücü azaltmıyor, reaktif gücü azaltıyor. Tasarruf yaptığı iddia edilen cihazların faturada herhangi bir indirime gitmesi, faturanın meblağını azaltması gibi bir durum söz konusu değil.

Bu cihazların insanlara böyle anlatılması tam anlamıyla dolandırıcılık ve sahtekarlık anlamına geliyor.''

Tasarruf sağladığı iddia edilen cihazların televizyon ve internet aracılığıyla satışa sunulduğuna dikkati çeken Yavuz, satış yapan şirketlerin hiçbir üniversite ve akredite kurumdan belge almadıklarını savundu.

Tasarruf cihazlarının tüketimi artırdığı iddiası

Yavuz, tasarruf sağladığı vaadiyle satılan ancak faturaya herhangi bir katkısı bulunmadığı belirtilen cihazların tüketimi artırdığı iddiasına ilişkin, ''Bu cihazlar reaktif karakteristikli malzemelerin dışında aktif karakteristikli malzemeler taşıyorsa tüketimi azaltmadığı, aksine artırdığı yönündeki iddiaları doğrular. Bu cihazları bire bir incelemeden 'şu eleman aktif güçte çekiyor, tüketimi artırıyor' diyemeyiz'' şeklinde konuştu.

Yavuz, cihazların laboratuvar ortamında açılıp incelenmesi, tüketicilerin de bilinçlendirilmesi gerektiğine işaret ederek, cihazları konutlarda elektrik tasarrufu için satın almanın doğru bir yöntem olmadığını vurguladı.

Yavuz, sözlerini şöyle tamamladı:''Evimizdeki reaktif ve aktif güçlerin toplamı ne  Bu, tasarruf ettiği iddia edilen cihazların kapasitesi ne  Bunları bilmeden kullandığımızda hem enerji kalitesi düşecek hem faturamızda bozukluklar meydana gelecek hem de evdeki tesisatlarda bozulma meydana gelecek. Elektrik tüketicilerine bu gibi cihazlara itibar etmemelerini, bunlardan uzak durmalarını tavsiye ediyorum. Çünkü bu cihazların içinde ne olduğunu bilmiyoruz.

Konuyla ilgili bakanlık seviyesinde açıklama yapılması gerektiğini düşünüyorum. Vatandaşları kandıran şirketlerin ortaya çıkarılması gerekiyor.''

Elektrik Mühendisleri Odası; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Reklam Kurulu ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’na birer yazı göndererek internetten televizyonlara varıncaya kadar pek çok ortamda satışa sunulan elektrik tasarruf cihazları konusunda halkın kandırılmasına engel olunmasını istedi. EMO, 19 Ekim 2012 tarihinde konuya ilişkin bir basın açıklaması yaptı.

EMO‘DAN KAMU KURUMLARINA UYARI...

TASARRUF CİHAZI KANDIRMACASINI DURDURUN

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), elektrik tasarruf cihazlarıyla halkın kandırılmasına karşı ilgili otoriteleri harekete çağırdı. EMO; "İnternet sitelerinden, elektronik ortamda yürütülen kampanyalara, cep telefonlarına gönderilen mesajlardan televizyonlara" kadar uzanan geniş bir ağ içerisinde pazarlanmaya çalışılan "sözde elektrik tasarruf cihazları" satışlarının durdurulması için; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Reklam Kurulu ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulu‘na yazı gönderdi.

EMO, elektrik fiyatlarına yapılan zamların ardından yeniden revaçta olan elektrik tasarruf cihazları aldatmacası konusunda ilgili kurumlar nezdinde girişimde bulundu. İlgili bakanlık ve kamu kurumlarına 15 Ekim 2012 tarihinde gönderilen yazıda, 11 Ocak 2010 tarihli açıklama ile kamuoyunu tasarruf cihazları aldatmacası konusunda EMO‘nun uyardığı anımsatıldı. "Adı geçen ‘sözde elektrik tasarruf cihazları‘ tamamen bir aldatmacadan ibarettir" denilen açıklamada, şu bilgilere yer verildi:"Büyük işletmelerde zorunlu olan kompanzasyon işlemi, elektrik akımının iş görmeyen gücü (körgüç) olarak tanımlanabilecek ‘reaktif enerji‘nin sisteme geri verilerek, toplam elektrik üretiminde yaratacağı gereksiz artış etkisini önlemeye yöneliktir. Öncelikle, mevcut mevzuata göre ‘mesken abonelerine, tek fazla beslenen abonelere, bağlantı gücü 9 (dokuz) kW‘a (dahil) kadar olan abonelere‘ reaktif enerji tarifesi uygulanmadığının altı çizilmelidir. Yani bu abonelerin kompanzasyon yapmalarına gerek duyulmamakta, bu nedenle de bu sayaçlar reaktif enerji kaydetmemektedir. Elektrik tasarruf cihazı adı altında satışa sunulan bu tür aletler ise, zaten kayda girmeyen bu reaktif enerjiye yönelik küçük kompanzasyon aletleridir.

Konut ve küçük işyerlerine cihazın pazarlanmasında kullanılan yöntem de işte bu noktaya yöneliktir. Bir grup floresan lamba yakılmakta; sözde tasarruf cihazı takılmadan lamba devresindeki akım, pens ampermetre ile ölçülerek müşteriye gösterilmekte; ardından cihaz fişe takılmakta ve aynı noktadaki akım yine ölçülmektedir. Cihaz devrede iken bir miktar azalan akım değeri üzerinden halkın aldatılması desteklenmektedir. İşin püf noktası da buradadır. Azalan akım, fişe takılan noktadaki reaktif enerjinin cihazdan şebekeye verilmesi ile oluşmaktadır. Kirli bir kampanya ile pazarlanan bu cihazlar bu tip sayaçların kaydetmediği, bu nedenle de tüketim faturalarına yansımayacak olan reaktif kompanzasyon işlevi görmektedir."

Sonuç olarak bu cihazların aktif enerjiden tasarruf sağlamasının mümkün olmadığı anlatılan yazıda, tüketicilerin kandırılmasının kamu otoritesi eliyle önlenmesi istendi. Yazıda şöyle denildi:

"2010 yılı verilerine göre ülkemizdeki toplam 33,2 milyon aboneden 27,4 milyonunun meskenlere, 4,2 milyonunun da ticarethanelere ait olduğu (ki bunlarında büyük bir bölümünün 9 kW ve altında bağlantı gücüne sahip oldukları) ve farklı abone grubunda olup tek fazlı sistemden beslenen aboneleri de göz önüne aldığımızda hiçbir işe yaramayan ‘sözde‘ tasarruf cihazlarının hangi amaçla pazarlandığı ortaya çıkmaktadır. Tüketicilerin kandırılmaya çalışıldığı bu ve benzer olaylarda kamu otoritesinin denetim görevini yerine getirmesi ve vatandaşın yanıltılarak dolandırmasına yönelik girişimleri engellemesi ve cezalandırması gerekmektedir."

EMO‘nun elektrik tasarruf cihazlarıyla ilgili teknik raporunun özetine aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz. 
(http://www.emo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=73026)

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI

Ayrıca http://www.emo.org.tr/ekler/33dc5e41836e8b1_ek.pdf?dergi=910